体寒湿气重喝什么茶好
Карале?ства Швецыя | |||||
---|---|---|---|---|---|
шведск.: Konungariket Sverige | |||||
| |||||
Дэв?з: ?F?r Sverige – I tiden? ?За Швецыю — ва ?се часы? |
|||||
Г?мн: ?Du gamla, Du fria? | |||||
![]() |
|||||
Заснавана | Каля 900 года | ||||
Аф?цыйная мова | шведская[1][2] | ||||
Стал?ца | Стакгольм | ||||
Найбуйнейшыя гарады | Стакгольм, Гётэбарг, Мальмё | ||||
Форма к?равання | Спадчынная канстытуцыйная манарх?я, парламенцкая дэмакратыя | ||||
Кароль Прэм'ер-м?н?стр |
Карл XVI Густа? Ульф Крыстэрсан |
||||
Дзярж. рэл?г?я | Царква Швецы? (да 2000)[3] | ||||
Тэрыторыя | |||||
? Агулам | 449 964 км2 (54-я ? свеце) | ||||
? % воднай паверхн? | 8,67 | ||||
Насельн?цтва Швецы? | |||||
? Ацэнка | 9 354 426 чал. (88-я) | ||||
? Шчыльнасць | 21,9 чал./км2 | ||||
ВУП | |||||
? разам (2008) | 358,400 млрд. дол. (33-е месца) | ||||
? На душу насельн?цтва | 39,600 дол. | ||||
Назвы жыхаро? | шведы | ||||
Валюта | Шведская крона (SEK) | ||||
?нтэрнэт-дамены | .se | ||||
Код ISO | SE | ||||
Код МАК | SWE | ||||
Тэлефонны код | +46 | ||||
Часавы пояс | +1 | ||||
А?тамаб?льны рух | справа[d][1] | ||||
![]() |
Карале??ства Шве?цыя (швед. ?), Шве?цыя (швед. Sverige) — кра?на на по?начы Е?ропы. Знаходз?цца на Скандына?ск?м па?востраве. Гран?чыць з Нарвег?яй на захадзе, Ф?нляндыяй на па?ночным усходзе, мае водныя гран?цы з Дан?яй, Герман?яй ? Польшчай на по?дн?, Л?твой, Латв?яй, Эстон?яй ? Рас?яй на ?сходзе. З плошчай у 450 тыс. км2 Швецыя з’я?ляецца трэцяй па вел?чын? кра?най Е?рапейскага Саюза.
Насельн?цтва — каля 9,5 млн чалавек. Стал?ца — г. Стакгольм.
У г?старычна-культурным аспекце тэрыторыя Швецы? падзяляецца на тры рэг?ёна або зямл?: Гёталанд, Свеаланд ? Норланд.
Сучасная Швецыя — канстытуцыйная манарх?я з высокаразв?той эканом?кай. Згодна падл?кам ПРААН Швецыя займае 7-е месца ? свеце па ?зро?ню разв?цця чалавечага патанцыялу.
Г?сторыя
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]Пасля раставання ледав?ку тэрыторыю Скандына?скага па?вострава пачал? засяляць прышо?шыя з по?дню плямёны зб?ральн?ка? ? паля?н?чых. Прыкладна каля 2800 года да н.э. сучасную Швецыю стал? засяляць ?ндае?рапейск?я плямёны. У VI стагоддз? з ?х вылучыл?ся два асно?ных: све? ? гёты, пача?ся г. зв. Вендэльск? перыяд, як? працягва?ся да 800 года. Уладанн? свея? ? гёта? падзялял?ся на шэраг княства?, як?м? к?равал? конунг? (княз?). Найважнейшым культурным ? рэл?г?йным цэнтрам для ?с?х гэтых княства? была Старая Упсала.
Як суверэнная кра?на Швецыя ?зн?кла ? Сярэднявеччы. У 17 стагоддз? кра?на пашырыла свае ?ладанн? ? стварыла Шведскую ?мперыю, якая была адной з е?рапейск?х вял?к?х дзяржа? у 17 ? 18 стагоддзях. Большасць па-заскандына?ск?х тэрыторый Швецыя страц?ла на працягу 18-19 стагоддзя?. З 1905 Швецыя — нейтральная кра?на.
Геаграф?я
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]Будова паверхн?
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]На тэрыторы? Швецы? можна вылучыць два буйных прыродных раёны — па?ночны ? па?днёвы. У межах больш узвышанай Па?ночнай Швецы? вылучаюцца тры вертыкальныя паясы: верхн?, як? ?ключае ?сходнюю перыферыю Скандына?скага нагор’я, багатую азёрам?; сярэдн?, як? ахопл?вае плато Норланд з чахлом марэнных адклада? ? тарфян?кам?; н?жн? — з перавагай марск?х ападка? на ра?н?нах уздо?ж заходняга берага Батн?чнага зал?ва. У межах па?днёвай частк? кра?ны адасабляюцца: ра?н?ны Сярэдняй Швецы?, плато Смоланд ? ра?н?ны п-ва Сконэ.
Усходн?я сх?лы Скандына?скага нагор’я перасечаныя шматл?к?м? шырок?м? глыбок?м? дал?нам?, як?я месцяць выцягнутыя вузк?я азёры. На м?жрэччах вял?к?я плошчы занятыя балотам?. У некаторых дал?нах маюцца значныя арэалы ?радл?вых глеба?, як?я сфармавал?ся на дробназярн?стых пясках ? сугл?нках; яны ? асно?ным выкарысто?ваюцца пад пашы. Земляробства ? дал?нах магчыма прыкладна да вышын? 750 м над у.м.
Плато Норланд характарызуецца згладжаным рэльефам з шырок?м? н?з?нным? ? верхавым? балотам?, што чаргуюцца з камян?стым? градам? марэн. Тут засяроджаная пераважная частка лясных рэсурса?, як?м? так слав?цца Швецыя. У складзе дрэвастое? пераважаюць хвоя ? елка. Шырыня ляснога пояса вагаецца ад 160 да 240 км, а яго субмерыдыянальная працягласць перавышае 950 км. Гэты аднастайны ландшафт на сх?лах па?днёвай экспаз?цы? перарываецца нешматл?к?м? фермам?. У па?днёвай частцы пояса, дзе кл?мат мякчэйшы, ферма? больш. Там жа размешчаныя асно?ныя рудныя радов?шчы Швецы?.
У перыяд назапашвання пяско? ? гл?н у раёнах, размешчаных да ?сходу ад плато Норланд, узровень мора размяшча?ся на 135—180 м вышэй, чым у цяперашн? час. Затым тут утвары?ся пояс прыбярэжных ра?н?н шырынёй ад 80 да 160 км. Шматл?к?я рэк?, бягучы са Скандына?скага сугор’я, перасякаюць гэтыя ра?н?ны, утвараючы глыбок?я каньёны, як?я славяцца сваёй маля?н?часцю.
Па?ночная Швецыя выпрабавала адносна невял?к? ?плы? гаспадарчай дзейнасц? чалавека ? давол? рэдка заселеная.
Па?днёвая Швецыя, наадварот, адрозн?ваецца высокай шчыльнасцю насельн?цтва ? высокай канцэнтрацыяй прамысловасц? ? сельскай гаспадарк?.
Ра?н?ны Сярэдняй Швецы?, складзеныя пераважна марск?м? адкладам?, характарызуюцца выра?наваным рэльефам ? ?радл?вым? глебам?. Тут пераважаюць ворныя земл?, прыдатныя для машыннай апрацо?к?, ? пашы, хоць месцам? захавал?ся мас?вы высокапрадукты?ных лясо?. У гэтым жа раёне размешчаныя чатыры буйных возера — Венерн, Ветэрн, Ельмарэн ? Меларэн, злучаныя рэкам? ? каналам? ? адз?ную водную с?стэму.
Плато Смоланд, размешчанае па?днёвей ад ра?н?н Сярэдняй Швецы?, па асабл?васцях рэльефу ? расл?ннасц? мае падабенства з поясам марен ? тарфян?шча? Па?ночнай Швецы?. Аднак дзякуючы мякчэйшаму кл?мату Смоланд больш спрыяльны для жыццядзейнасц? людзей. Паверхня ? асно?ным складзеная марэнам? з перавагай грубазярн?стых пясчаных ? галечных фракцый. Глебы тут малапрыдатныя для земляробства, але на ?х растуць хваёвыя ? яловыя лясы. Значныя плошчы занятыя тарфяным? балотам?.
Ра?н?ны Сконэ, самай па?днёвай ? вельм? маля?н?чай частк? Швецы?, амаль цалкам разараныя. Глебы тут вельм? ?радл?выя, лёгка паддаюцца апрацо?цы ? даюць высок?я ?раджа?. Ра?н?ны перасякаюцца невысок?м? скал?стым? камлюкам?, выцягнутым? з па?ночнага захаду на па?днёвы ?сход. У м?нулым ра?н?ны был? пакрыты густым? лясам? з клёну, бука, дуба, ясеня ? ?ншых шыракал?стых парод, як?я был? зведзеныя чалавекам.
Кл?мат
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]Пакольк? тэрыторыя Швецы? мае значную працягласць у субмерыдыянальным к?рунку, на по?начы кра?ны значна халадней ? вегетацыйны перыяд карацей, чым на по?дн?. Адпаведна адрозн?ваецца ? працягласць дня ? ночы. Аднак у цэлым для Швецы? характэрная большая па?таранасць сонечнага ? сухога надвор’я ? пара?нанн? са шматл?к?м? ?ншым? кра?нам? Па?ночна-Заходняй Е?ропы, асабл?ва ?з?мку. Нягледзячы на тое, што 15 % кра?ны размешчана за Па?ночным палярным кругам, а ?ся яна размяшчаецца па?ночней 55° з.ш., дзякуючы ?плыву вятро?, як?я дзьмуць з Атлантычнага ак?яна, кл?мат давол? мякк?. Так?я кл?матычныя ?мовы спрыяльныя для разв?цця лясо?, камфортнага пражывання людзей ? вядзення больш прадукты?най сельскай гаспадарк?, чым у кантынентальных раёнах, размешчаных на тых жа шыротах. На ?сёй тэрыторы? Швецы? з?мы зацяжныя, а лета кароткае.
У Лундэ на по?дн? Швецы? сярэдняя тэмпература студзеня 0,8 °C, л?пеня 16,4 °C, а сярэдняя гадавая тэмпература 7,2 °C. У Карэсуанда на по?начы кра?ны як?я адпавядаюць паказчык? ?14,5 °C, 13,1 °C ? ?2,8 °C. На ?сёй тэрыторы? Швецы? штогод выпадае снег, аднак снежны полаг у Сконэ трымаецца ?сяго 47 дзён, тады як у Карэсуанда — 170—190 дзён. Лёдавае покрыва на азёрах у сярэдн?м захо?ваецца 115 дзён на по?дн? кра?ны, 150 дзён у цэнтральных раёнах ? не менш 200 дзён — у па?ночных. Ля бераго? Батн?чнага зал?ва ледаста? пачынаецца прыбл?зна ? сярэдз?не л?стапада ? трымаецца да канца мая. У па?ночнай частцы Балтыйскага мора ? Батн?чным зал?ве звычайныя туманы.
Сярэдняя гадавая колькасць ападка? вагаецца ад 460 мм на в. Готланд у Балтыйск?м моры ? крайняй по?начы кра?ны да 710 мм на заходн?м узбярэжжы Па?днёвай Швецы?. У па?ночных раёнах яна складае 460—510 мм, у цэнтральных — 560 мм, а па?днёвых — некальк? больш за 580 мм. Найбольшая колькасць ападка? выпадае ? канцы лета (у некаторых месцах выя?лены друг? макс?мум у кастрычн?ку), найменшая — з лютага па красав?к. Л?к дзён з штармавым? вятрам? вагаецца ад 20 за год на заходн?м узбярэжжы да 8-2 — на ?збярэжжа Батн?чнага зал?ва.
Водныя рэсурсы
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]У Швецы? густая рачная сетка. Рэк? маюць важнае гаспадарчае значэнне, вызначаюцца хутк?м цячэннем, шырока выкарысто?ваюцца для вытворчасц? энерг??, вядзецца спла? лесу. Самыя буйныя азёры — Венерн (5545 км2), Ветэрн (1898 км2), Меларэн (1140 км2) ? Ельмарэн (479 км2) — суднаходныя ? з’я?ляюцца важнай транспартнай с?стэмай кра?ны, па ?х ажыцця?ляюцца грузавыя перавозк?. Шматл?к?я вузк?я выцягнутыя азёры ?пальцападобнай формы? у гарах Швецы? служаць пераважна для лесасплаву. Выключнай маля?н?часцю адрозн?ваецца возера С?льян, размешчанае ? г?старычным цэнтры шведскай дзяржавы.
Сярод шматл?к?х канала? Швецы? найбольшае значэнне мае Гёта-канал, як? злучае буйныя азёры кра?ны Венерн ? Ветэрн. Дзякуючы гэтаму каналу ажыцця?ляецца сувязь пам?ж важным? прамысловым? цэнтрам? — Стакгольмам (на ?сходзе), Гётэбаргам (на па?днёва-заходн?м узбярэжжы), Ёнчэп?нгам (ля па?днёвага ?скрайку воз. Ветэрн) ? шматл?к?м? ?ншым? гарадам? Сярэдняй Швецы?.
Расл?ннасць ? жывёльны свет
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]Паводле характару прыроднай расл?ннасц? ? Швецы? вылучаюць пяць асно?ных раёна?, прымеркаваных да вызначаных шыротных зон: 1) альп?йск? раён, аб’ядно?вае самыя па?ночныя ? самыя ?знятыя мясцовасц?, з перавагай маля?н?чага н?зкатра?я ? карл?кавых форм хмызняко?; 2) раён бярозавага крывалесся, дзе растуць прысадз?стыя дрэ?цы з моцна скры?леным? ствалам? — пераважна бяроза, радзей ас?на ? раб?на; 3) па?ночны раён хвойных лясо? (самы буйны ? кра?не) — з перавагай хво? ? елк?; 4) па?днёвы раён хвойных лясо? (у значнай ступен? зведзеных); да хвойных парод прымешваюцца дуб, ясень, вяз, л?па, клён ? ?ншыя шыракал?стыя пароды; 5) раён букавых лясо? (амаль не захавал?ся); у гэтых лясах нара?не з букам сустракаюцца дуб, алешына ? месцам? хвоя. Акрамя таго, распа?сюджаная азанальная расл?ннасць. Вакол азёр расце пышная лугавая расл?ннасць, месцам? распа?сюджаныя балоты са спецыф?чнай флорай. На ?збярэжжа Батн?чнага зал?ва ? Балтыйскага мора распа?сюджаныя галаф?тныя супольнасц? (расл?ны, як?я растуць на засоленых грунтах).
У Швецы? сустракаюцца так?я насельн?к? лясо?, як лось, буры мядзведзь, расамаха, рысь, л?с?ца, кун?ца, вавёрка, заяц-бяляк. Амерыканская норка ? андатра был? завезеныя з Па?ночнай Амерык? некальк? дзесяц?годдзя? назад для гадо?л? ? пушных гаспадарках, але некаторыя асоб?ны збегл? ? ?тварыл? ? прыродзе жыццяздольныя папуляцы?, хутка распа?сюдз?л?ся ? выцесн?л? шэраг мясцовых в?да? жывёл з ?х экалаг?чных н?ш. На по?начы Швецы? захава?ся дз?к? па?ночны алень. Па берагах мора? ? азёр гняздуюцца качк?, гусак?, лебедз?, гарбатк?, крачк? ? ?ншыя птушк?. У рэках водзяцца ласось, стронга, акунь, на по?начы — харыус.
Дзяржа?ны лад ? пал?тыка
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]Насельн?цтва
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]Насельн?цтва Швецы? складае каля 9,5 млн чалавек, шчыльнасць невял?кая (21 чалавек на км2), больш населены по?дзень кра?ны. Каля 85 % насельн?цтва жыве ? гарадах. Стал?ца Швецы? ? найбуйнейшы горад — Стакгольм, у як?м пражывае 1,3 млн чалавек (разам з прыгарадам? — да 2 млн чалавек).
Вядомыя асобы
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]Гл. таксама
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]Спасылк?
[прав?ць | прав?ць зыходн?к]- Андрэй Рас?нск? ?Пясочны гадз?нн?к? Швецы? Арх?вавана 2 чэрвеня 2009.
- Volvonews Арх?вавана 30 л?стапада 2019.
- Сайт пасольства Швецы? ? Беларус?